Historia leczenia pijawkami

Pierwsze wzmianki o leczeniu pijawkami możemy odnaleźć na freskach w Egipskich Piramidach. Starożytni medycy stosowali pijawki do upustów krwi i wypędzania złych duchów i demonów powodujących choroby. Podobne doniesienia mamy co do kultur zza oceanu. Kapłani Azteccy jako nieliczna grupa uprzywilejowanych czarowników wykorzystywała upuszczanie krwi z użyciem pijawek w celu przepędzenia złych mocy powodujących opętanie chorobą.

Spore sukcesy w leczeniu chorób zakaźnych z użyciem pijawek odnosili starożytni Grecy. Hipokrates – ojciec medycyny, napisał oddzielne dzieło "Sposoby zastosowania leczniczych pijawek". Autorem pierwszych zachodnich źródeł informacji o medycznym stosowaniu pijawek jest poemat napisany przez Nikandera w II wieku p.n.e. Od I wieku naszej ery zachowało się coraz więcej źródeł pisanych o tematyce wykorzystywania pijawek, w tym pisma chińskie szczegółowo opisujące choroby oraz ich leczenie. Sporo informacji znajdujemy w literaturze sanskryckiej, perskiej i arabskiej. Szczytowym okresem w leczniczym wykorzystaniu pijawki lekarskiej jest XVIII i XIX wiek. W tym czasie stosowano je we wszystkich krajach Europy Zachodniej. Ogromne zapotrzebowanie na pijawki doprowadziło do prawie całkowitego wyginięcia tych zwierząt ze środowisk naturalnych. We Francji w tym okresie zużywano około 80 milionów sztuk pijawki lekarskiej rocznie. Podobne zużycie było w Rosji i Anglii.

Stawianie pijawek doskonale było znane przez nasze babki i prababki. Brak dostępu do aptek, ośrodków zdrowia i szpitali zmuszał ludzi do samolecznictwa. Na lżejsze choroby używano naparów z ziół i liści, a na ciężkie dolegliwości o nierozpoznanej przyczynie w miejscu bólu stawiano pijawki. Nie potrafiono wyjaśnić mechanizmów działania, ale znano efekty. Bóle i dolegliwości ustępowały, rany zaczynały się goić, a ludzie czuli się lepiej, mogli dalej pracować i funkcjonować. Dlatego też oprócz ziół suszonych nad piecem w kuchni każda szanująca się gospodyni trzymała w zamkniętym słoju kilkanaście pijawek jako podręczną apteczkę.

Atrakcyjność pijawek zmieniała się w historii medycyny, a obecnie jej znaczenie z powrotem wzrasta. Coraz częściej okazuje się, że tam gdzie medycyna konwencjonalna sobie nie radzi - z pomocą przychodzą nam pijawki oraz ich lecznicze związki wydzielane podczas wysysania krwi.

W czerwcu 2004 roku Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA)
dopuściła pijawki lekarskie do obrotu w medycynie, uznając je za środek leczniczy.
Do hirudoterapii używa się kilkanaście gatunków pijawek, przede wszystkim z rodziny Hirudinidae. Obecnie wykorzystuje się do tego celu tylko i wyłącznie osobniki wyhodowane w sterylnych hodowlach oraz pod stałym nadzorem weterynaryjnym.
W Polsce w gabinetach najczęściej wykorzystuje się trzy podstawowe gatunki hodowlane oraz ich mieszańce krzyżówkowe wyhodowane w laboratoriach.

Hirudo medicinalis:



Hirudo verbana:



Hirudo troctina: